იაფი სუროგაციის პროგრამებია ერთ-ერთი მიზეზი, რის გამოც უცხოელი წყვილები სუროგატ დედებს საქართველოში ეძებენ. მაგალითად აშშ-ის ზოგიერთ შტატში, სუროგაცია დაახლოებით 150 000 - 200 000 დოლარი ჯდება, 10-ჯერ ძვირი ვიდრე საქართველოში.

როგორც თამარ გვაზავა გვეუბნება, დღეს, საქართველოში, სუროგაციისა და დონაციის მომხმარებლების 99% უცხოელი წყვილები არიან.

სუროგაციის პროგრამით სარგებლობენ წყვილები ევროპიდან, ჩინეთიდან, ისრაელიდან, თურქეთიდან, აშშ-დან. ბოლო დროს სულ უფრო მეტი წყვილი ჩამოდის ავსტრალიიდან და კანადიდან. საქართველო კიდევ უფრო მოთხოვნადი ქვეყანა გახდა სუროგაციისათვის ომის დაწყების შემდეგ უკრაინაში, რომელსაც ბევრი უშვილო წყვილი მიმართავდა.

„მას შემდეგ, რაც რუსეთმა უკრაინაში ომი წამოიწყო, უცხოელი წყვილების უმრავლესობამ საქართველოსკენ გადმოინაცვლა. დღეს ჩვენთან ძალიან გაზრდილია მოთხოვნა. სუროგატების მოძიება კი ჭირს. 3 მილიონიან საქართველოში, განა, რამდენმა ქალმა უნდა მოისურვოს სუროგატი დედობა? უკვე ვეძებთ გზებს, რომ მეზობელი ქვეყნებიდან ჩამოვიყვანოთ სუროგატი დედობის მსურველები, აქ მოხდეს ემბრიონების გადატანა, შემდეგ დაბრუნდნენ საკუთარ ქვეყნებში, ხოლო ორსულობის ბოლო თვეებში ისევ საქართველოში ჩამოვიდნენ და აქ იმშობიარონ“, - ამბობს თამუნა გვაზავა.

უკრაინაში ომის დაწყების შემდეგ, მნიშვნელოვნადაა გაზრდილი მოთხოვნა ირლანდიიდანაც. თუმცა, ირლანდიის კანონმდებლობა ითხოვს, რომ სუროგატ დედას აუცილებლად ჰყავდეს ადვოკატი. საქართველოში უკვე არსებობს პრეცედენტი, როდესაც სუროგატ დედასა და ირლანდიელ წყვილს შორის ხელშეკრულების გაფორმებისას, სუროგატი დედის ინტერესებს ადვოკატი იცავდა.

კიდევ ერთი მიზეზი, რის გამოც უცხოელი წყვილები საქართველოში ცდილობენ სუროგატი დედების პოვნას ისაა, რომ საქართველოს კანონმდებლობა უცხოელ წყვილებს აძლევს უფლებას ბავშვის გაჩენისთანავე დაბადების მოწმობაში მშობლებად ჩაეწერონ.

და რაც მთავარია, საქართველო უცხოელი წყვილებისათვის მიმზიდველია იმის გამოც, რომ აქ სხვა ქვეყნებისგან განსხვავებით, სუროგაცია არ არის აკრძალული.

ვინ და რატომ კრძალავს სუროგაციას? ​

ძირითადი მიზეზი ქალებისა და ბავშვების უფლებებია.

სუროგაციის მოწინააღმდეგე ჯგუფში შემავალი ქვეყნები თვლიან, რომ:

• სუროგაცია არღვევს ბავშვისა და სუროგატი დედის ღირსებას და მათ რიგითი კონტრაქტების ობიექტებად აქცევს;
• სუროგაცია ეწინააღმდეგება ბავშვთა უფლებებს;
• არ შეიძლება კერძო შეთანხმების საგანი გახდეს არც ადამიანის სხეული და არც პირთა სამოქალაქო სტატუსი

2022 წლის მონაცემებით, სუროგაცია დაშვებულია სულ რამდენიმე ქვეყანაში:

ავსტრალია, საქართველო, კანადა, უკრაინა, დიდი ბრიტანეთი, ლაოსი, კოლუმბია, აშშ-ის რამდენიმე შტატი და ინდოეთი.

ევროპის და აზიის ქვეყნების უმრავლესობაში სუროგაციის პროცესში მონაწილეობა სისხლის სამართლებრივი წესით ისჯება.

ამ ქვეყნებში ჯარიმა ან პატიმრობა შეიძლება დაეკისროთ როგორც პოტენციურ მშობლებსა და სუროგატ დედას, ასევე სამედიცინო პერსონალსა და „შუამავლებს“.

მაგალითად, გერმანიის კანონმდებლობით, 3 წლამდე თავისუფლების აღკვეთა ან ჯარიმა ეკისრება „ნებისმიერ პირს“, რომელიც სუროგატ დედას საშვილოსნოში ემბრიონის გადატანაში დაეხმარება.

რას ამბობს კანონმდებლობა სუროგაციის შესახებ საქართველოში?

საქართველოში სუროგაციას რამდენიმე ნორმატიული აქტი და ბრძანება არეგულირებს, მათ შორის:

ბევრი სხვა ქვეყნის, მათ შორის, „სუროგაციის მეგობარი ქვეყნების“ ადგილობრივი კანონმდებლობებისგან განსხვავებით, საქართველოს კანონმდებლობა არ ზღუდავს პოტენციური მშობლების ან სუროგატი დედის ასაკს და მოქალაქეობას, რაც ნიშნავს, რომ ნებისმიერი ქვეყნის მოქალაქეს აქვს უფლება იყოს პოტენციური მშობელი ან გასწიოს სუროგატული მომსახურება. არსებობს მხოლოდ ერთადერთი მოთხოვნა - სუროგაციის პროგრამაში მოანაწილეობის უფლება აქვს მხოლოდ წყვილს.

“სუროგაციის მსურველი წყვილი აუცილებლად უნდა იყოს ქალი და მამაკაცი. თუმცა, თვითონ ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ კანონში, ერთ შემთხვევაში მოხსენიებულია წყვილი, მაგალითად, „წყვილის წერილობითი თანხმობა“, მეორე შემთხვევაში, „ცოლი, ქმარი“, რაც უკვე კითხვის ნიშანს აჩენს - აუცილებლად ოფიციალურ ქორწინებაში უნდა იყოს წყვილი, რომ სუროგაციას მიმართოს? მსგავსი რამ კანონში მოთხოვნის სახით არ წერია და ჩვენ შეგვიძლია ვივარაუდოდთ, რომ ცალსახად, მხოლოდ წყვილზეა საუბარი და მარტოხელა ადამიანს არ აქვს უფლება გამოიყენოს სუროგაცია, რაზეც, როგორც იურისტს, მაქვს კითხვის ნიშნები. მაგალითად, თუკი იგივე საქართველოს კანონმდებლობით დაშვებულია, რომ მარტოხელა ქალს აქვს უფლება, რომ ინ ვიტრო განაყოფიერების გზით, დონორის სპერმის გამოყენებით გააჩინოს ბავშვი, მარტოხელა ქალს, რომელსაც არ აქვს საშვილოსნო ან არ შეუძლია მშობიარობა, რატომ არ შეიძლება ისარგებლოს სუროგატი დედის დახმარებით? ეს ჩემთვის დისკრიმინაციულია ჩანაწერია“, - ამბობს იურისიტი ნინო ბოგვერაძე, რომელიც წლებია იკვლევს სუროგაციის სამართლებრივ რეგულირების პრობლემებს საერთაშორისო და ეროვნულ დონეზე. ის თვლის, რომ ქართული კანონმდებლობა ძალიან ზოგადია და ხარვეზიანი:

„თუკი დავინტერესდებით, რა მოთხოვნებია სუროგაციასთან დაკავშირებით, უნდა ჩავხედოთ ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ კანონს, კერძოდ 143-ე მუხლს. და რას ვნახავთ ამ კანონში? ზოგად განმარტებებს, ერთ მუხლს, სადაც ტერმინოლოგიური განმარტებების პრობლემაც კი გვაქვს. ელემენტარულად, კანონმდებლობაში ისიც კი არ არის განმარტებული, რა არის სუროგაცია“.

საქართველოს კანონმდებლობა არ ადგენს სპეციალურ პირობებს იმ სამედიცინო დაწესებულების მიმართ, სადაც შესაძლებელია, ზოგადად რეპროდუქციული ტექნოლოგიების ან კონკრეტულად სუროგატი დედის ჩართულობით ინ ვიტრო განაყოფიერება. კანონმდებლობაში არ დევს სამედიცინო დაწესებულების არაკეთილსინდისიერი, არაეთიკურ თუ უკანონო საქმიანობის კონტროლის მექანიზმი.

2019 წლის ანგარიშში, რომელიც სექსუალურ და რეპროდუქციულ ჯანმრთელობასა და უფლებებს ეხება, სახალხო დამცველი წერს, რომ სახელმწიფო სუროგაციას აღიქვამს არა როგორც ჯანდაცვის სისტემის მნიშვნელოვან ნაწილს, არამედ, როგორც სოციალურ მოვლენას. შესაბამისად, გარემო დისკრიმინაციულია, როგორც სუროგატი დედებისთვის, ასევე მომავალი მშობლებისთვის. ომბუდსმენი რამდენიმე რეკომენდაციასაც იძლევა, მათ შორის, “რეპროდუქციული ტურიზმის“ პრაქტიკის თავიდან ასაცილებლად, მისი თქმით, სავალდებულო უნდა იყოს წყვილისთვის საქართველოში საცხოვრებელი ადგილის რეგისტრაცია და სუროგატი დედის მინიმალური ასაკის განსაზღვრა, რომელიც ბავშვის უფლებების კონვენციით გათვალისწინებულ 18 წელსა და სრულწლოვნობის ასაკზე ზევით უნდა იყოს, რათა გარანტირებული იქნას სუროგატი დედის მოწიფულობა და გადაწყვეტილების მიღების დროს, მის ჯანმრთელობასა და ორსულობაზე მომავალში შესაძლო ზემოქმედების საფრთხეების გააზრების უნარი.

სტიგმა, რომელსაც სუროგატმა დედებმა ვერ დააღწიეს თავი ​

ანთროპოლოგები, ელენე გავაშელიშვილი და ქეთევან გურჩიანი სამი წელია იკვლევენ სუროგაციასა და მასთან დაკავშირებულ საკითხებს.

ამ წლების განმავლობაში მათ არაერთ სუროგატ დედასთან მოუწიათ შეხვედრა.

პირველი, რაც აღმოაჩინეს, იყო ის, რომ მიუხედავად უკანასკნელ წლებში შეცვლილი საზოგადოებრივი აზრისა, სუროგატმა დედებმა დღემდე ვერ დააღწიეს თავი სტიგმას. დღემდე ითვლება, რომ „ისინი არიან ქალები, რომლებსაც შეუძლიათ იმ ბავშვთან განშორება, რომელიც საკუთარ მუცელში გაზარდეს“.

მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში სუროგატ დედას არანაირი ბიოლოგიური კავშირი არ აქვს ნაყოფთან, საზოგადოების ნაწილი, ქალების სხეულში გადატანილ ემბრიონს და შემდეგ უკვე ნაყოფს, ქალების „შვილებად“ თვლის.

ელენე გავაშელიშვილის თქმით, სწორედ ამის გამოა, რომ სუროგატი დედები, საგულდაგულოდ მალავენ ვინაობას, ძალიან ხშირად კი ორსულობის ბოლო თვეებში სახლებს ტოვებენ და იქ გადადიან, სადაც მათ არავინ იცნობს:

„ერთი მხრივ, სუროგატი დედები თავიანთ მდგომარეობაზე საუბრისას, მუდმივად იმეორებენ სხვადასხვა მეტაფორას, რომ ისინი არიან ინკუბატორები, დროებითი თავშესაფრები, არასდროს უწოდებენ ნაყოფს „შვილს“, ყოველთვის ამბობენ - ბავშვი. ეს ბავშვი. ის ბავშვი. მაგრამ ამასთანავე, იმისთვის, რომ დაიცვან საკუთარი ინდივიდუალობა, ყვებიან, როგორ მზრუნველად ეპყრობოდნენ ნაყოფს ცხრა თვის განმავლობაში. ეს ქალები სწორედ ამ გზით ებრძვიან სტიგმას. ისინი ცდილობენ აგიხსნან და გაჩვენონ, რომ აკეთებენ ძალიან კარგ საქმეს, როგორც უშვილო წყვილებისთვის, ისე საკუთარი ოჯახისა თუ შვილებისთვის. ამ ქალებს ეუბნებიან, რომ ბავშვებს ყიდიან. ეს ქალები კი ცდილობენ, რომ ამ იარლიყს შეებრძოლონ იმ ზრუნვით, რომელსაც ისინი საუბრისას აღწერენ. გვიყვებიან, რომ არა თუ მხოლოდ ორსულობისას ზრუნავდნენ ნაყოფზე, არამედ მისი გაჩენის შემდეგაც ღელავდნენ მათზე“.

ქეთი გურჩიანი იკვლევს არა მხოლოდ სუროგატ დედებს, არამედ სუროგაციის გზით დაბადებულ ბავშვებსა და მათ უფლებებს. მეუბნება, რომ მთელ ამ პროცესში, ყველაზე ნაკლებად სწორედ ბავშვები ჩანან.

„27 კვირის ორსულმა სუროგატმა დედამ, მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ გამოიწვია მშობიარობა ხელოვნურად, რომ დედა გაუხდა ავად. მისი ორსულობის შესახებ არავინ იცოდა, ცხადია, არც დედამ და იძულებული იყო, სახლში დაბრუნებულიყო. მას სწორედ სტიგმა უბიძგებდა დამალვისკენ და იძულებული გახდა, ტყუპი ბიჭები ნაადრევად გაეჩინა. ბავშვები ინკუბატორში ვნახე. ამან დამანახა, თუ რას უშვრება მთელ ამ პროცესს სტიგმა…მათ იციან, რა ვადამდე უნდა მიიყვანონ ორსულობა, რომ ეს ფატალურად არ დასრულდეს ბავშვებისთვის, თუმცა, შესაძლოა, ნაადრევი მშობიარობის გამო, ბავშვები ჯანმრთელობის სხვადასხვა პრობლემებით დაიბადონ, მაგალითად, არ ჰქონდეთ ჩამოყალიბებული თვალის ბადურა, რის გამოც მათ მთელი ცხოვრება ექნებათ მხედველობის პრობლემა“.

ქეთი თვლის, რომ იმ რისკთან, ფიზიკურ თუ ფსიქოლოგიურ ემოციებთან შედარებით, რასაც სუროგატი დედები ეწევიან, ეს ქალები ძალიან მწირ ანაზღაურებას იღებენ:

„ეს ანაზღაურება არ არის მათი შრომის შესაბამისი… რატომ არის მეტროში გამოკრული რეკლამები სუროგაციის შესახებ? იციან, რომ მათი სამიზნე ჯგუფი მეტროთი გადაადგილდება“.

სუროგაციით დაბადებული ბავშვების უფლებების საკითხი განსაკუთრებით აქტუალური გახდა პანდემიის პერიოდში.

როგორც თამარ გვაზავა, სუროგაციის სააგენტოს ხელმძღვანელი გვიყვება, კოვიდ-რეგულაციებისა და ჩაკეტილი საზღვრების გამო, უცხოელი წყვილები ვერ ახერხებდნენ საქართველოში დროულად ჩამოსვლას და შესაბამისად, ბავშვები რამდენიმე თვის განმავლობაში მშობლებისგან შორს იზრდებოდნენ: “ჩვენ იძულებულები ვიყავით, მათთვის გვექირავებინა ძიძები, სახლები".

კონტროლი სუროგატ დედაზე ​

სუროგატი დედებისთვის, ერთი მხრივ, გასაგებია, ის ღელვა და მოლოდინი, რაც მათ სხეულში მყოფი ნაყოფის ბიოლოგიურ ოჯახს შეიძლება ჰქონდეს, მაგრამ მეორე მხრივ, არის შემთხვევები, როდესაც კონტროლი იმდენად უხეშია, რომ ისინი „კონტრაქტის ობიექტებად“, „ჭურჭლებად“ იქცევიან.

“ხშირად სუროგატი დედები და ასევე სააგენტოებიც ამბობენ, რომ წყვილი ზედმეტად ერევა სუროგატი ქალების ცხოვრებაში. სურთ, რომ აკონტროლონ თითოეულ მათი ნაბიჯი. გვქონდა ასეთი მაგალითიც, რომ სუროგატ დედასთან გვიან ღამით მივიდნენ ბავშვის მშობლები და შენიშვნა მისცეს დედას, რატომ გაქვს ცალი ლოყა ჩაწითლებული, ალბათ სულ ერთ მხარეს გძინავს, რაც ნაყოფისთვის საზიანოაო. აკონტროლებენ, ნამდვილად სვამენ თუ არა წამლებს, ვიტამინებს. წყვილებს ეშინიათ, რომ ფულს, რომელსაც ეს ქალები ყოველთვიურად, მათ შორის, ჯანმრთელობის საკითხების მოსაგვარებლადაც იღებენ, შესაძლოა, სხვა მიმართულებით დაიხარჯოს“, - ყვება ელენე გავაშელიშვილი.

როგორ აისახება სუროგაცია ქალების ჯანმრთელობაზე? ​

სახალხო დამცველი 2019 წლის ანგარიშში, რომელიც სექსუალურ და რეპროდუქციულ ჯანმრთელობასა და უფლებებს ეხება, წერს, რომ სუროგატი ქალები, რომლებიც ომბუდსმენის ოფისის წარმომადგენლებმა გამოკითხეს, ყვებიან, რომ ორსულობის დადგომამდე და მას შემდეგაც, ექიმები უნიშნავენ მედიკამენტებს, რომლებიც მათ ჯანმრთელობაზე ნეგატიურად აისახება, იწვევს მადის, წონის მატებას.

როგორც კლერმონ-ფერანის საუნივერსიტეტო კლინიკის მეან-გინეკოლოგი რევაზ ბოჭორიშვილი გვიხსნის, იქიდან გამომდინარე, რომ სუროგაციის შემთხვევაში, ორსულობა „ხელოვნურად ეწყობა“, ქალის სხეული ამისათვის სპეციალურად, მედიკამენტოზურად უნდა მომზადდეს. ორსულობის დადგომის შემთხვევაში კი ნაყოფის შესანარჩუნებლად, გარკვეული პერიოდის განმავლობაში, ქალმა დამატებითი მედიკამენტები უნდა მიიღოს. თუმცა, ეს პროცესი ხანგრძლივ პერსპექტივაში, მის ჯანმრთელობაზე გავლენას ვერ მოახდენს:

„მომზადების პროცესში, პირველი ათი დღის განმავლობაში, ქალს ენიშნება ესტროგენები და მას შემდეგ, რაც მოხდება ქალის სხეულში ემბრიონის ინპლანტაცია, იმისთვის, რომ შენარჩუნდეს ორსულობა, დაახლოებით ორი თვის განმავლობაში, ქალმა უნდა მიიღოს პროგესტერონი. ცხადია, ეს მედიკამენტები ბუნებრივთან მიახლოებულია, მაგრამ მაინც სინთეტური პრეპარატებია და ამიტომ არის ხოლმე გარკვეული გვერდითი მოვლენები, მაგალითად, ესტროგენების მიღების ფაზაში შეიძლება იყოს მკერდის დაჭიმვა, რაც ბუნებრივი ორსულობის დროსაც ნორმაა. მაგრამ უფრო მეტი დისკომფორტი, რასაც ქალები აღწერენ ხოლმე და რისი გადატანაც უჭირთ, ეს არის პროგესტერონი. პროგესტერონი ამცირებს ნაწლავის პერესტალტიკას. ამიტომ არის, რომ ქალებს ამ დროს ხშირად აწუხებთ ყაბზობა, მუცლის შებერილობა, კუჭის ტკივილები. ამ მედიკამენტს ხანგრძლივად იღებენ და ამიტომ ნიშნებიც უფრო ხანგძრლივადაა. ეს ჰორმონი იწვევს სითხის შეკავებასაც, შეშუპებას. როგორც კი ესტროგენისა და პროგესტერონის მიღება წყდება, ეს ნიშნებიც უნდა გაქრეს. გარდა ამისა, როდესაც ქალი სუროგაციისთვის ემზადება, მას ოვულაცია არ უნდა დაუდგეს, ამიტომ ოვულაციის დასაბლოკად კეთდება კიდევ ერთი ინექცია. ოვულაციის დამბლოკავი პრეპარატი, მიუხედავად იმისა, რომ მხოლოდ ერთი ინექციაა, საკმაოდ ძლიერი პრეპარატია და შესაძლოა, გამოიწვიოს, ე.წ. ალები, თავის ტკივილი. ხელოვნურად შექმნილი მოსამზადებელი ციკლის და ორსულობის შესანარჩუნებელი მკურნალობის გამო არის გარკვეული გვერდითი მოვლენები, მაგრამ ეს გვერდითი მოვლენები გაივლის და მათი შორეული უარყოფითი შედეგები არ არსებობს. ფიზიოლოგიური თვალსაზრისით, გართულებები ნაკლები უნდა იყოს, მაგრამ აქ აუცილებლად გასათვალისწინებელია ფსიქოლოგიური ასპექტი და მიმაჩნია, რომ ამ თვალსაზრისით სუროგატ დედებს განსაკუთრებული ყურადღება სჭირდებათ“.

2017 წელს, შეერთებულ შტატებში ჩატარებულმა კვლევამ, რომელშიც 124 სუროგატი დედა მონაწილეობდა, აჩვენა, რომ გესტაციური სუროგაციისას ხშირია ნაადრევი მშობიარობისა და მცირე წონის ბავშვების დაბადების რისკი. გარდა ამისა, გესტაციური სუროგაციისას არსებობს გართულებების უფრო მაღალი რისკი, მათ შორის, ისეთი გართულებების, როგორიცაა გესტაციური შაქრიანი დიაბეტი, ჰიპერტენზია, პლაცენტა პრევია და მშობიარობა საკეისრო კვეთით.

სახალხო დამცველი წერს, რომ სუროგატი დედებისთვის არცერთ ეტაპზე არ არის გათვალისწინებული ფსიქოლოგიური დახმარება. პრობლემაა სუროგატი დედებისთვის მშობიარობის შემდგომი სერვისებიც.

კონსულტაციის “ ერთი რიგითი” დღე ​

ლანა ქმართან ერთად, ერთ-ერთი კერძო კლინიკის ფოიეში ელოდებოდა საკუთარ რიგს, როცა კარი გაიღო და კლინიკაში ქალების ჯგუფი შემოვიდა.

„მაშინვე მიიქციეს ყურადღება - მოდიოდნენ ერთად, ორგანიზებულად. არ ვიცი, რამდენად სწორია ამის აღნიშვნა, მაგრამ ამ ქალებს ერთი შეხედვითაც ეტყობოდათ, რომ მათი ცხოვრება დალხენილი არ იყო“, - მიყვება ლანა, რომლისთვისაც ექიმთან ვიზიტის ერთი რიგითი დღე იმდენად მძიმე აღმოჩნდა, რომ ამ ამბავს ორი წლის თავზეც ვერ იხსენებს ემოციის გარეშე.

ქალები ლანას სიახლოვეს ჩამოსხდნენ. დიალოგებიდან გაარკვია, რომ ისინი სუროგატი დედები იყვნენ:

„როგორც საუბრიდან მივხვდი, სპეციალურად მათთვის, ტრანსპორტი იყო გამოყოფილი და ისინი რეგიონებიდან ჰყავდათ ჩამოყვანილი. ქალები ერთმანეთს იცნობდნენ, უზიარებდნენ პირად განცდებს, ვინ რომელ თვეში იყო. ამ გაპრიალებულ სივრცეში, დავინახე ქალები, რომლებსაც სახეზე ეტყობოდათ ცხოვრების სირთულეები. განსხვავდებოდნენ იმ ფოიეში მსხდომი სხვა ქალებისგან, რომლებიც ქმრებთან ან ოჯახის წევრებთან ერთად იყვნენ მოსულები კონსულტაციაზე“.

ლანა იხსენებს, რომ ქალები მცირე ინტერვალებით, წყვილად შეჰყავდათ ექოსკოპიის კაბინეტში:

„რაღაც მომენტში, კაბინეტის კარი გაიღო და ატირებული ქალი გამოვიდა. სამ სიტყვას იმეორებდა - ბავშვის გული გაჩერდა, ბავშვის გული გაჩერდა. საშინელ დღეში იყო, თითქოს თავს იმართლებდა, გარშემო შემოხვეულ ქალებს ეუბნებოდა, რომ ძალიან ბევრი იწვალა, რომ ორსულობა როგორმე შეენარჩუნებინა. ამშვიდებდნენ, ამხნევებდნენ, მათ შორის, ექიმებიც, მაგრამ ვერ წყნარდებოდა. არ მავიწყდება მისი სიტყვები - „მშობლებს როგორ ვუთხრა“... სავარაუდოდ, ყველაფერს ერთად ტიროდა, მის მუცელში გარდაცვლილ სხვის შვილსაც და თავისი შვილებისთვის დაკარგულ ლუკმასაც“.

სახალხო დამცველის ანგარიშის თანახმად, 2019 წლისთვის საქართველოში არ არსებობდა სტატისტიკური მონაცემები სუროგაციის შესახებ.

რამდენი ბავშვია დაბადებული საქართველოში სუროგაციის გზით? მათ შორის, რამდენი უცხოელი წყვილებისთვის? რადიო თავისუფლებამ ამ კითხვებით იუსტიციის სამინისტროს სერვისების განვითარების სააგენტოს მიმართა. მათ კითხვები შინაგან საქმეთა სამინისტროში გადაამისამართეს, საიდანაც 24 ოქტომბერს მოვიდა პასუხი, რომ „შინაგან საქმეთა სამინისტრო არ აწარმოებს საქართველოში სუროგაციის გზით დაბადებული ბავშვების საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის გადაკვეთის შესახებ სტატისტიკას“. პირველი კითხვა ყველანაირი რეაგირების გარეშე დარჩა.

* სუროგატი დედებისა და დედის სახელი, რომელსაც ტყუპები სუროგაციის გზით შეეძინა, ანონიმურობის დაცვის მიზნით შეცვლილია.